پۆشاک و زەلیلکردن

تا سەدەی حەڤدەهەمیش، هەموو کەس بۆی نەبووە جگە لە رەنگی خاکی هیچ جۆرە جلێک بپۆشێت، تەنیا ئەغا و میر و دەستوپێوەندەکەی ئازادبوون لە رەنگاوڕەنگی پۆشینی جلەکانیان، ئەو سەردەمە کە پێیدەگوترێت سەدە تاریکەکان، ئازادی مرۆڤ بەستراوەتەوە بە میزاجی کەسی پادشا و میرەکانی خاوەن دەسەڵات و زەوی و زارەکانەوە، تاک و کۆمەڵگە لەو مەزەلەتەدا لەناخەوە دەشکێنران، بۆ ئەوەی هەمیشە گوێڕایەڵ و ملکەچ بەو سیستەمە فیوداڵیە بن، کە تەنانەت ڕەنگیشی لێ قەدەغەکردبوون.

یەکێک لە خەسڵەتەکانی زیندان، زەلیلکردنی کەسی سزاخواردووە، بە لێسەندنەوە ئازادییەکانی، تا ئازادی هەڵبژاردنی پۆشاک و ڕەنگەکەی، دەسەڵاتی چۆنییەتی دیاریکردنی ئەو ڕەنگانە لای حاکمی زیندانەکەیەو بەپێی ئاستی هۆشیاری دیموکراسی حوکمداری وڵاتێک لە چاو وڵاتێکی دیکەدا، دەسەڵاتی حاکمی زیندانەکانیش دەگۆڕدرێت، بۆ نمونە: تورکیا  کە سیستمێکی سیاسی فاشیستانەی هەیە، هێشتا بە ئاشکرا زەلیلکردنی زیندانە سیاسیەکانی نیشانی دەرەوە نادات، ئۆجەلان و دەمیرتاش کە دەوڵەت وەک دوو گەورە دوژمنی خۆی وێنایان دەکات، کاتێک بیانەوێت لە وێنەیەکی ناو زیندانەوە دەرکەون بەجلێکی مەدەنی پاک و گونجاوەوە دەردەکەون، بەڵام ئەمریکاییەکان لە زیندانی گوانتانامۆوە دیلەکانی قاعیدەی بە زەلیلی و جلی پرتەقاڵیەوە نیشاندا، جلی پرتەقاڵی لە ئەمریکادا دەکرێتە بەری ئەو زیندانانەی تاوانی گەورەیان کردووە و مەحکومن بە مردن، ئەوانەشی هێشتا لەباری گواستنەوەدان و هێشتا دادگا حوکمەکەیانی یەکلا نەکردووەتەوە، جلی سپیان پێدەپۆشن، ئەوەشی حوکومدراوێکی ماوە کورتن، ڕەنگی شینیان لە بەردایە، داعش وەک تۆڵەکردنەوە لە مەزەلەتی دیلەکانی گوانتنامۆ، جلی پرتەقاڵی کردەوە بەر ئەو دیلانەی دەیگرتن و وێنەی کوشتنەکەیانی بڵاودەکردەوە.
 
رەمزیەتی هەڵبژاردنی  رەنگی جلی زیندانەکان و نیشاندانیان وەک کەسانی نائازاد و تاوانبار و زەلیلکراو، جگە لەوەی زیندانییەکەی پێ دەخرێتە بنی کۆمەڵگەوە، لە هەمان کاتدا چاوترسێنی کۆمەڵگەشە کە لەئەگەری دووبارەکردنەوەی لەلایەن هەرکەسێکەوە بێت، هەمان مەزەلەت چاوەڕێی دەکات.