ئازاری ئەژنۆ..چ کاتێک پێویستە بچمە لای پزیشک؟

په‌یام

ئازار لەجومگەی ئەژنۆدا بریتییە لە یەکێک لە گرنگترین ئەوھۆکارانەی نەخۆش دەباتە لای پزیشک، جەندەھا ھۆکاری ھەیە وەکو پیکانی لەپڕ، زۆر بەکارھێنان و خراپ بەکارھێنان، یاخود بە ھۆکاری تری وەکو داخورانی جومگەکان.

جومگەی ئەژنۆ لە چی پێک ھاتووە؟

گرنگترین ئیشەکانی جومگەی ئەژنۆ بریتییە لە نوشتانەوە ، ڕاست کردنەوە ، ھەڵگرتنی کێشی لەش لەگەڵ جومگەی حەوز و قولە پێ دا ، ھەروەھا ئەژنۆ بۆ دەرەوەو بۆ ناوەوەش دەجوڵێت یارمەتی ھەڵگرتنی ھەموو کێشی لەش دەدات ..
جومگەی ئەژنۆ لەمانە پێک ھاتووە:
1-کۆمەڵێک ئێسک کەژمارەیان (٤) دانەیە .
2-بەستەر کە ئێسکەکان دەبەستێت بە یەکەوە ئەویش ژمارەیان ٤ دانەیە، بەستەری سەلیبی پێش و دوا، لەگەڵ دووبەستەری ھەردوولای جومگەکە، ئەم بەستەرانە جێگری ئەژنۆ دەپارێزن.
3-ژێیەکان: کەماسولکەکانی دەوری ئەژنۆ دەبەستن بە ئێسکەکانەوە.
4-جۆرێک لەکرکراگە کە پێ دەوترێت داسە کرکراگە ، کە لەنێوان ئێسکەکاندا ھەن و وەکو سەرینێک کار دەکەن بۆ جومگەکە.
5-بورسا: کە پێک ھاتوون لە کیسی پرۆتینی کەدەکەونە نێوان ئێسکی جومگەکە بۆ ئاسانکردنی جوڵەیان ، وە سێ دانەی گرنگمان ھەیە لە ئەژنۆدا ، یەکێکیان دەکەوێتە بەردەمی ئێسکی کڵاوەی ئەژنۆ ، یەکێکیانی دی ئەکەوێتە بەشی ناوەوەی جومگەکە ، یەکێکیشیان ئەکەوێتە بەشی خوارەوەی ئێسکی کڵاوەی ئەژنۆ.

نیشانەکانی:

زۆربەی جار جگە لە ئازار، ئاوسان و ڕەق بوون و قفڵ بوونی جومگەکەشی لەگەڵدایە.

لەکاتی دروست بوونی ئازاری ئەژنۆ چی بکەم باشە؟

1-بەکارھێنانی پاد یاخود سپلینت بۆ ئەژنۆکە:
بەبەکارھێنانی جێگری ئەژنۆکە دەپارێزیت و لەھەندێ حاڵەتی وەکو ھەوکردنی بورساکاندا بەکاردێتو ئەژنۆکە دووردەخاتەوە لە پێکانی تر.
2- پشوو بە ئەژنۆکان :
ئەو پاڵەپەستۆیە کەم دەکاتەوە لەسەر ئەژنۆکان کەبەھۆی چالاکی ڕۆژانەوە دەچێتە سەری ، و ماوەی پێویستیشی ئەداتێ بۆ زوو چاک بوونەوە .
٣- بەکارھێنانی ساردی و سەھۆڵ :
بەکارھێنانی جەوەنەی سارد یاخود کیسی سەھۆڵ ئاوسایی ئەژنۆکان کەم دەکاتەوە ، بەکاردەھێنرێت لەئازاری کتوپڕو بەردەوامیش دا ، زۆربەی توێژینەوەکان دەڵێن کە بەکارھێنانی ساردی٣،٢ جار لەڕۆژەکەدا بۆ ماوەی ٢٠-٣٠ خولەک کاریگەریەکی زۆر باشی ھەیە .
 ٤- بەستن :
لەئازاری لەپڕدا بەستنی ئەژنۆکە سوودێکی زۆری ھەیە ،ئاوسایی کەم دەکاتەوە ، ھەروەھا یارمەتی جێگیرکردنی کڵاوەی ئەزنۆو ئێسکەکانی تری جومگەکە.
٥- بەرزکردنەوە :
بەرزکردنەوەی جومگەکە بە جۆرێک لەسەروو ئاستی دڵەوە بێت یارمەتی کەم بوونەوەی ئاوسایی یەکە ئەدات و ئەو شلە زیادەیەی لە جومگەکەدا کۆ ئەبێتەوە ، ئەگەڕێتەوە ناو سووڕی خوێن.
٦- بەکارھێنانی ئازار شکێنەکان :
وەکو ئازارشکێنی (NSAI) وەکو ڤولتارین، پڕۆفین، ناپروکسین، ئه‌یبوپروفین، کەھەم ئازار شکێنن، ھەم ھەوکردنەکە کەم دەکەنەوە، ھەروەھا ئەسیتامینۆفینیش ئەتوانرێت بەکار بھێنرێت.

چ کاتێک پێویستە بچمە لای پزیشک بۆ ئازاری ئه‌ژنۆ؟

دوای ھەر پێکانێک یاخود دروست بوونی ئازار لە ئەژنۆدا و دوای بەکارھێنانی ئەو ڕێنماییانەی لەسەرەوە ئاماژەمان پێداوە، دوای ھەفتەیەک، ئازارەکە ھەر بەردەوام بوو ئەوە پێویستە سەردانی پزیشکی پسپۆڕ بکرێت وەلەم حاڵەتانەی خوارەوەدا :
١- لەکاتێکدا نەتوانیت فشار بخەیتە سەر ئەژنۆکانت و لەو کاتەدا ئازارت بۆ دروست بێت.
٢- ھەست کردن بە ماندوویی و تا وگەرم بوون و سووربوونەوە لە ئەژنۆکاندا.
٣- بوونی ئازارێکی بەردەوام و بێزارکەر.
٤- بوونی ئازارێک کە بە پشوو بەرەو باشبوون نەڕوات.
٥- بوونی ئازارێک لەخەو ھەڵت بستێنێ.
٦- بوونی کێم و جەراعەت لە ئەژنۆکانەوە.
٧- دروست بوونی برینی گەورە و کون بوون لە ئەژنۆکاندا.
٨- بوونی ئاوسایی لەئەژنۆکان دا.

دكتۆر ھەڤین که‌مال شاە محه‌مه‌د
پسپۆڕی بێھۆشکاری و ئازار شکاندن